*This text was taken from "Gazeta Express" and it's written in Albanian by Petrit Selimi (Kosovo's Deputy Minister of Foreign Affairs)
Befasia e Xhamisë
Një garë se kush do ta ndërtojë shtëpinë e Zotit në Kosovë, përnjëherë bëhet shumë më interesante dhe shpresëdhënëse.
Të gjitha janë të pasakta. Fjala është për një grua. Dhe jo çfarëdo grua.
Mirëpo së pari të them se de fakto, feja ka një rol në këtë kolumne. Nesër në Prishtinë do të hapen propozimet për Xhamine e re të Prishtinës, e cila do të vendoset te parking i ndërtesës së PTK-së, në lagjen Dardania. Xhamia pat një histori të veten. Fatin e ndërlidhur me katedralen. Fillimi i ndërtimit të katedrales katolike të finansuar nga komuniteti i madh i shqiptarëve të Amerikës, ndihmuar edhe nga politikanë të lartë Amerikanë si Senatori me prejardhje hebreje Chuck Schummer. Fillimi i ndërtimi të saj, aktualizoi kërkesën e Bashkësisë Islame për një Xhami më të madhe në Prishtinë. Komuna ndau një copë të madhe tokë publike tek Tjegullorja në një qendër relative, por kërkesa e BIK ishte për tokën e qerdhes së Ulpianës. Në fund si kompromis u pajtuan për tokën te Dardania.
 |
| Zaha Hadid named as one of 100 most influential personalities of the last century, TIME Magazine. |
Një pjesë e publikut kundërshtoi ndërtimin e saj duke pohuar se në Prishtinë ka me dhjetëra xhami, por ishte e qartë që do të ishte vështirë të kundershtohet kërkesa e BIK-ut, kur në qendër tashmë figurojnë në pejzazh fizik një kishë shqiptare dhe një objekt i papërfunduar që u nis nën kushe okupimi për kishe ortodokse serbe. Qoftë edhe simbolikisht, BIK si komunitet shumicë ka pasur të drejtë të kërkojë hapësirë komparative me objekte tjera sakrale në qendër.
Projekti i ndërtimit të xhamisë u bë kontravers edhe me disa shkrime mediale që kritikuan ashpër konkursin e BIK-ut, që pos xhamisë, planifikonte edhe inkorporimin e 80 dyqaneve në kuadër të objektit fetar si dhe nëj banese private. Kritikë tjetër është se edhepse konkursi ishte ndërkombëtar, juria ishte e panjohur (më vonë u bë me dije se vendimi do të merrej nga paria e BIK).
E çka ka lidhje kjo me gruan në fillim të këtij teksti?
Tash e disa ditë, mora vesh që një nga konkurrentet në këtë konkurs qenka edhe Irako-Britanezja e lindur në Banglladesh Zaha Hadid. Kjo është madona e arkitekturës moderne. Është e vetmja grua në grupin e pleqve si Norman Foster, Rem Koolhas, Frank Gehry, Ming Pei që përbëjnë Olimpin e zotëve të arkitekturës. Zaha Hadid është e vetmja që mori Pritzkerin (Oskarin e arkitekturës) dhe dy herë çmimin Stirling. Stili i saj që u ikën vijave të drejta dhe e shndërron çdo ndërtesë në lëvizje organike, është bërë një nga opuset më të rëndësishme artistike në gjithë botën e krijimit modern kreativ. Që të ngashnjeni imagjinatën se si do të mund të dukej kjo pjesë e Prishtinës nëse Zaha Hadid ka investuar sado pak minuta kreativë, ia vlen të shihet propozimi i saj për xhaminë në Kuvajt.
 |
| Maxxi Museum in Rome. |
Hapja e maketave dhe propozimeve do të bëhet më 26 mars. Nuk dua të paragjykoj fituesin, ngase është krejtësisht e mundshme që ka promozime shumë të mira (apo edhe shumë më të lira). Konkursi nuk i takon domenit të projekteve shtetërore, prandaj juria ka një dozë digresioni. Megjithatë, shpresoj se do ta marrin guximin të shohin përtej nevojave praktike të “xhematit” apo modelit të finansimit. Zaha Hadid do të krijonte një valë enorme pozitive të arikujve pozitivë për Kosovën në revista ku rëndom nuk shkruhet për Kosovën, ngase arkitektura jonë ka shumë pak për të dhënë botës. Dy artikujt më të famshëm janë ai i Sunday Times që pat përzgjur hotelin më të keq në botë Hotelin Grand të Prishtinës, dhe garës së Daily Telegraphit për godinën më të shëmtuar – ku në garë hyri (ndoshta jo edhe fer) ndërtesa e Bibliotekës.
NJë shtëpi e zotit e ndërtuar nga një grua me karrierë fantastike si zonja Hadid është lajm i shkëlqyer. Ndoshta do të mund të bëhej më i mirë vetëm nëse marrim vesh se edhe Rem Koolhas ka marre pjesë.
 |
| An exhibition of Zaha Hadid's work at the New York Guggenheim Museum. |
Apo ndoshta arkitekti i njohur holandez dha ca tjerë do të mund të merrnin pjesë në konkursin për Galerinë e Arteve Bashkohore, për të cilën Shkelzen Maliqi tash e disa vite (e edhe në kolumnen e tij të djeshme) po avokon që të ndërtohet tek objekti i i vjetër i shtëpisë së mallrave “të re”, te sheshi Skenderbeu. Ideja është me të vërtetë e hatashme, ngase do të rikrijonte qendrën si pikë fokale të interaksionit njerëzor dhe begatimit kulturor të kosovarëve. Pa paragjykuar problemet eventuale ligjore apo ekonomike që ka një propozim i tillë, kryeministri Thaçi, ministri Krasniqi dhe drejtuesit e AKM-së do të bënin një mrekulli të vogël nëse do të hapnin një mundësi të tillë.
 |
| Guangzhou Opera House, China. |
Por ky është një muhabet tjetër, momentalisht jemi fort të gëzuar që Prishtina e pluhurosur dhe e përvuajtur nga dekada të neglizhencës, turbo-arkitekturës shpirt-shkatërruese, do të mund të fitojë një spirancë të rëndësishme hapësinore që krahas Bibliotekës Kombëtare, do të bëhej symbol i qendrës urbane të Republikës së Kosovës.
